TCMB’nin işaret ettiği ‘budanmış enflasyon’ hesabı

Kasım ayında enflasyon ılımlı bir şekilde hızlansa da beklentilerin altında gerçekleşirken, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) alternatif göstergelerin enflasyonda yavaşlamaya işaret ettiğini belirtti.

TCMB’nin Kasım ayı enflasyon değerlendirmesinde vurguladığı alternatif göstergelerden biri SATRIM oldu. TCMB daha önce yayımladığı farklı rapor ve metinlerde bu göstergeye vurgu yapmıştı. En geniş tanımla SATRIM mevsimsellikten arındırılmış verilerle hesaplanan budanmış ortalama enflasyonu işaret ediyor.

Bu gösterge konusunda çalışmalar yapan Oğuz Atuk ve Mustafa Utku Özmen’in tanımına göre SATRIM göstergesi çekirdek enflasyon ölçümünde yeni bir yaklaşım niteliğinde.

İki araştırmacının bu konudaki çalışmasına göre genel tüketici enflasyonu, heterojen yapısı nedeniyle farklı tip şok ve gürültü içerirken bu sebeple, enflasyonun genel eğilimini daha iyi yansıtabilen çekirdek enflasyon göstergeleri geliştiriliyor.

İki araştırmacı Türkiye için çeşitli çekirdek enflasyon göstergeleri oluştururken öne çıkan çeşitli göstergeler arasında budanmış ortalamayı anlatan TRIM göstergesinin daha iyi performans gösterdiğini belirtiyor.

Fakat araştırmacılara göre bu gösterge mevsimsel unsurlar ele alınırken, sinyal ve gürültüyü ayrıştıramıyor. Bu dezavantajı gidermek için araştırmacılar yeni bir çekirdek enflasyon göstergesi olarak SATRIM isimli mevsimsellikten arındırılmış budanmış ortalama göstergesini sundu.

Bu gösterge, detaylı fiyat serilerini mevsimsellikten arındırdıktan sonra budanmış ortalama enflasyonu hesaplıyor.

Araştırmacıların çalışmasına göre , SATRIM, farklı dönemlerde enflasyon trendini takip etmede TRIM’e kıyasla daha başarılı. Ayrıca, dinamik yapısıyla SATRIM, mevsimsel hareket gösteren ürünlerin ele alınmasında daha etkin olup, mevsimsel olmayan aşırı fiyat hareketlerine odaklanıyor.

Alternatif göstergelere göre enflasyon yüzde 40

Eski TCMB Başekonomisti Prof. Dr. Hakan Kara enflasyonla ilgili yaptığı paylaşımda SATRIM göstergesine dikkat çekmişti.

Kara, X hesabından yaptığı paylaşımında Kasım ayında enflasyonun ana eğilimini gösteren SATRIM ve medyan göstergelerin mevsimsellikten arındırılmış aylık artış ortalamasının yüzde 2,83 olduğunu, bunun da yıllıklandırıldığında yüzde 40’a denk geldiğini belirtmişti.

TÜİK’in açıkladığı manşet enflasyon verilerine göre Kasım’da aylık enflasyon yüzde 3,28; yıllık enflasyon ise yüzde 61,98 olarak kaydedilmişti.